Myślenie lateralne
Wszystko co chcesz wiedzieć o myśleniu, a wstydzisz się zapytać.
Na tej stronie są tylko informacje, które można wykorzystać w praktyce.
Dlaczego czasami „nie chce mi się o tym” myśleć? – Myślenie emocjonalne.
Dlaczego tak trudno nie myśleć o niczym? – Myślenie nieświadome.
Co to jest stan Flow? – Trans czyli dwie półkule razem.
Myśleć czy działać? – Myślenie świadome.
EDWARD DE BONO - twórca myślenia lateralnego w jednej ze swoich książek tak metaforycznie opisuje pobudzenie mózgu:
Wyobraź sobie plażę w nocy, na której leży stado ośmiornic. Każda z nich jest w odległości od drugiej ale dotykają się mackami.
Kiedy nad plażę nadlatuje helikopter i oświetla reflektorem jakąś jej część wtedy ośmiornice w tym miejscu się budzą,
a poprzez połączenie mackami budzą powoli i inne ze stada. Tylko że każda ośmiornica kiedy jest obudzona to śmierdzi,
a kiedy budzi się ich więcej to zapach jest już tak gęsty, że dla bezpieczeństwa cześć z nich znowu zasypia.
Jeżeli inny helikopter nadleci w innej części plaży i oświetli inną część stada wtedy tam „wybucha” ognisko obudzonych ośmiornic,
które staje się coraz większe aż zapach da sygnał, że już wystarczy i zaczną zasypiać.
To bardzo wymowne przedstawienie pracy mózgu, pobudzenie – wyciszenie. Trwa to nieustannie, ale dla bezpieczeństwa nie pracuje wszystko naraz (wtedy jest to atak padaczkowy). Dlatego większość naszych działań to automatyczne wyuczone zachowania i wtedy jesteśmy bezpieczni – mózg nam się nie przegrzeje i do tego takie automatyczne działania są szybsze i zawsze takie same (czyli bezbłędne), no chyba że wtedy zaczynamy myśleć zbyt intensywnie o czymś innym, albo gapić się na coś, a to wtedy już nie wiadomo co się stanie. Działanie automatyczne jest bardzo dobre, ale już myślenie wzorcami niesie pewne pułapki braku nowych rozwiązań. Wiedząc o tym można używając narzędzi myślenia lateralnego pokierować swoją uwagą i wykorzystać to na plus.
Co jeszcze praktycznego wynika z takiego modelu działania – inne obszary odpowiadają za myślenie pozytywne a inne za smutki i krytykę. Dlatego czasem tak trudno przejść od smutku do optymizmu, a jak już się przyzwyczaimy być zwykle w jakimś nastroju to nawet nie umiemy sobie wyobrazić, że można inaczej i staje się to naszym charakterem. Tylko dzieci łatwo przeskakują z płaczu do śmiechu – bo ich połączenia są jeszcze nie ugruntowane i „świeżutkie”. Gdzie to się da wykorzystać (oprócz świadomości że sami kreujemy swój nastrój), ach reklama, rozmowy handlowe, podryw, no wszystko co możliwe.
Trzecią istotną sprawą w myśleniu (możliwe że dla nas najistotniejszą bo na nią mamy wpływ) jest wspomniany już punkt uwagi – czyli to na czym się koncentrujemy. cała twoja inteligencja zawsze pracuje na rozwiązanie danego jej zadania. Jest więc różnica jeżeli zapytać alkoholika dlaczego pije? (Gwarantuję, że poda Ci dużo racjonalnych powodów i właściwie to może powinniśmy się z nim napić bo to takie przekonujące). Ale już na pytanie - Co byś robił gdybyś nie pił? Wtedy (to może chwilę potrwać bo musi się przełączyć na inny obszar, częstotliwość mózgu) może podać rozwiązania swoich dotychczasowych kłopotów.
Tak więc:
- nasz mózg pracuje automatycznie i zawsze
- sami wybieramy swój nastrój emocjonalny
- punkt uwagi decyduje o wyniku (rozwiązaniu lub jego braku)
- percepcja otoczenia - czyli zbieranie informacji
Znana zagadka lateralna opowiada o zamożnym Kupcu i jego pięknej córkę, na której wykształcenie nie szczędził pieniędzy.
Mieszkali w domu z ogrodem.
Nadszedł czas nieudanych interesów i kupiec popadł w długi.
Kiedy w słoneczne popołudnie siedzieli z córką w ogrodzie przyszedł wierzyciel.
Popatrzył na dziewczynę - ładna i podobno mądra, zaproponował więc dziwną transakcję.
Włożę do woreczka dwa kamyki z alejki – czarny i biały. Jeżeli wyciągniesz biały – mówi do dziewczyny,
daruję ojcu długi, a ty jesteś wolna. Ale jeżeli wyciągniesz czarny kamyk, wtedy daruję ojcu długi,
a ty wyjdziesz za mnie za mąż. Znając sytuację ojca i nieustępliwość wierzyciela, dziewczyna zgodziła się.
Zobaczyła jednak, że wierzyciel wkłada ukradkiem do woreczka dwa czarne kamyki.
Co ma zrobić żeby nic nie mówiąc o oszustwie, jednak wygrać tę sytuację?
To wolne miejsce to chwila ciszy na zastanowienie i już podaję rozwiązanie:
Dziewczyna wyciąga kamyk, ale szybko go upuszcza, gdzie ginie on pośród innych na alejce.
Mówi – ojej nawet nie wiem co wyciągnęłam, ale przecież w woreczku jest drugi kamyk
i tak dowiemy się co wylosowałam.
Tak oto punkt uwagi na to co się ma czyli dwa czarne kamyki, percepcja otoczenia czyli gdzie się jest i co można z tym zrobić - pozytywne nastawienie, powoduje automatyczną pracę inteligencji, która znajdzie rozwiązanie dla z pozoru 100% przegranej w 100% sukces.
Percepcja otoczenia jest bardzo ważnym elementem procesu myślenia. To tu są wszystkie potrzebne informacje. Jeżeli zaniedbamy ten moment w myśleniu to popadniemy w któryś ze znanych sobie wzorców dotychczas spotkanych sytuacji, które choć trochę przypominają tę obecną. Myślenie lateralne daje narzędzia dzięki którym możemy zebrać maksymalną ilość informacji i uniknąć wpadania we wzorce myślowe.
Schemat powstawania myśli
- Poziom nieświadomy - ciało. Od stanu zdrowia fizycznego, obecnej kondycji (pora dnia, głód itp.) i ułożenia ciała (pozycja wyprostowana, zgarbiona) i naszego przyzwyczajenia zależy zabarwienie emocjonalne. Tu działa myślenie nieświadome i emocjonalne.
- Poziom półświadomy. Delikatny nastrój emocjonalny, rzut oka na sytuację, rozpoznanie wzorca , pogłębienie emocji. Tu mogą się włączyć nawet agresja, złość, zazdrość, panika. Tu działa myślenie nieświadome i emocjonalne i część świadomego.
- Poziom świadomy. Możliwość obserwacji myśli, świadoma koncentracja, możliwość zmiany decyzji, świadome przetwarzanie informacji. Tu działa myślenie świadome i część emocjonalnego.
- Poziom półświadomy gruntujący. Zapisywanie doświadczenia, nieświadome przemyśliwanie, pogrążanie się w emocjach. Tu działa myślenie częściowo świadome i emocjonalne i nieświadome.
Tutaj całą naszą obudzoną część świadomości należy zwrócić w stronę przyjrzenia się dokładnie otoczeniu, wtedy zbierzemy najwięcej informacji i nie wpadniemy w pułapkę emocji i wzorców zachowań.
Na wszystkie poziomy mamy wpływ. dla myślenia lateralnego najważniejszy jest punkt uwagi, dzięki czemu możemy poszerzyć percepcję. Dlatego szczególnie ważny jest poziom półświadomy. To tu dochodzi najczęściej do błędów percepcji, które na poziomie świadomym.
Przetwarzamy błędne wnioski, a potem gruntujemy jako doświadczenia i używamy już zawsze nieświadomie.